शङकाले लङका पिर्छ

शङकाले लङका पिर्छ । एकदमै चर्चित नेपाली उखान हो । यो तीन अक्षरको शब्द शङका जहिले पनि महिलाहरुको जिवनसग जोडीने गर्छ । पाइला पाइलामा यो शब्दले पछयाउने गर्छ । यसको शाब्दिक अर्थ नेपाली बृहत शब्दकोशमा केहि अनिष्ट हुन्छकी भन्ने डर वा आशङका सन्देह भन्ने लाग्छ । जब मानीसको मनमा यो शङकाले बास लिन्छ जिवनमा जहिले झगडा र द्धन्द निमत्याउछ । कहिले मानिस सुखि हुन सक्तैन । मानशिक रुपमा रोगी नै हुनपुग्छ । नेपाली समाज पृतिसतात्मक समाज हो । त्यसैले पुरुषको अधिनमा धेरै नेपाली महिलाहरु बस्नुपरेको छ । एक्लो जिवन छउन्जेल कुनै पनि किसिमको कामलाइ महिलाहरुले निरन्तरता दिएको पाइन्छ । जब विवाह बन्धनमा बाधिन्छन त्यसपछि महिलाहरुले गरेको कामबाट हात धुनु परको थुप्रै उदाहरणहरु छन । यसको पछाडिका थुप्रै कारणहरु मध्ये एक कारण शङका पनि पर्छ । आज म यहि बिषयमा चर्चा गर्न गइरहेको छु ।
कुरा जेठ १४ अघिको हो । सुदुरपश्चिममा अखन्ड सुदुरपश्चिमको आन्दोन चर्कीरहेको थियो । मध्य पश्चिममा थारुहरुको र पुर्वमा लिम्बूवानको आन्दोल निक्कै चर्किएको थियो । त्यसमा महिला अधिकारका कुरा पनि उठिरहेका थिए । त्यो आन्दोलनको प्रभाव धरानमा पनि निक्कै परेको थियो । पहिचान सहितको संघिय राज्यको मागमा धरानका दुइ महिला एकदमै सक्रिय थिए । उनीहरुले नै आन्दोलम हाकीरहेका थिए भन्दा पनि फरक पदैन । सारा बजार ठप्प थियो । महगिले आकाश छुन लागेको थियो । जिवन एकदमा कष्टपुर्ण बन्दै गएको थियो । एका बिहानै म पनि आन्दोलनको समाचार सम्प्रेण गर्न धरानको भानुचोक स्थित घन्टाघरमा आएकी थिए । धरानका ती दुइ जना दिदीहरु पनि त्यहा आउनुभएको थियो । । उहाहरुको हातमा झन्डा थियो । अनी सानो व्याग हातमा । यहि आन्दोलनको चर्चा गदै चिया पियौ । त्यसै क्रममा मै ती दुइ दिदीहरुलाइ प्रश्न गरे । दिदी तपाइहरु यसरी विहान बेलुका नभनी आन्दोलन हाकीरहनुभएको छ । तपाइहरुको श्रीमानले कतिको साथ दिनुहुन्छ ? दुवै जना दिदीहरु मुखा मुख गर्नुभयो । अनी लामो सास तान्दै सीता यस बिषयमा त के भन्नु र । कति पिरमा बाचेका छौ त्यो त हामीलाइ मात्र थाहा छ । मेरो त श्रीमानसग वोलचाल नभएको एक बर्ष भन्दा बेसी भयो । धन्न छोरा छोरीले मलाइ साथ दिएकाले अधिकारको यो लडाइमा म निर्कक्क हिडिरहेको छु । मैले ती दिदीलाइ प्रश्न गरे दिदी किन वोलचाल बन्द भएको नी तपाइको श्रीमानसग ? खै के भन्नुर । म त धेरै सामाजिक संघ सस्थामा काम गर्छु । छिमेकीको झगडा मिलाउन देखि महिला हिंसामा परेका महिलाहरुको पक्ष लिएर अड्डा अदालत देखि प्रहरी चौकी समेत धाउनु पर्छ । कयौलाइ अधिकार दिलाएको छु । तर मेरो व्याथा र पिर कस्ले वुझने । छातिमाथि ढुङका राखेर बाचेको छु । मनमा जति पिर भएपनि लुकाएको छु । साथीभाइको साथ पाएकी छु । यसमा नै चित्त वुझाएको छु । मेरो श्रीमानलाइ म बाहिर समाजसेवामा हिडेको मन पदैन । उनी पनि सामाजिक सस्थामा छन । नबुझ्ने होइन बुझने नै हो । तर म जोसग हिडछु उसैलाइ बुढा दिन्छन । यति सम्मकी मसग हिडने पुरुषसग रातविताउछु रे ? त्यसै गर्नु पल्कीएकोले म हिडिरहन्छु रे ? कसैको फोन आयो भने कुन चाही नाठोले फोन गर्यो भनेर कयौ पटक झम्टिएका छन । बुढेसकाल भै सक्यो जहिले पनि शङका गर्ने । दिनरातको कच कच र झगडाले म आजित भए । त्यै भएर बोलचाल बन्द भएको छ । एकै घरमा वसेपनि दुख सुख साटासाट हुन छोडेको छ । सीता तपाइ आफै भन्नुहोस म हजुरआमा भएको मान्छे विग्रीएर दुनीयासग हीडछु होला र म सग ति दिदीले उल्टै प्रश्न गर्नुभो । म चुपचाप बसे । यसरी म सग गुनासो गर्ने उनी पहिलो महिला होइन । यस्ता गुनासाहरु मैले कयौको सुनेको छु । कति मेरा साथीहरुले श्रीमानकै शङका गर्ने बानीका कारण जागिर छोडेका छन । सम्वन्ध विछोड गरेर बसेका छन । यहि शङकाका नै घर झगडाको बिउ भएको छ ।
एकजना दिदीले आफनो कुरा भनी सक्दा नसक्दै अर्को दिदीले पनि आफुले भोगेको कुरा सुनाउन थालिन । अरुको अधिकारको कुरा उठाइ हिड्छन मेरो श्रीमान । तर घरमा आएपछी सारा कुरा विर्सिन्छन । कसैको बाइक पछाडि बस्नु पनि हुदैन । फोन आयोकी शङका गरेर कुन तेरो बुढाले फोन गर्यो भनी गर्जिन्छन । त्यै भएर मैले मोवाइल पनि फुटाइ दिए । घरको सारा काम भ्याएर म समाजसेवा गरिरहेकी छु । कयौको अधिकार स्थापीत गरेकी छु । तर म भने दिन रात श्रीमानको शङकाबाट पिडित छु । कसलाइ सुनाउने मेरा यी पिडाहरु चुपचाप सहेर बसेकी छु । काम पनि गर्न छोडेकी छैन । छोरा छोरीको साथले सारा कुरा भुल्ने कोसीस गर्छु । एक कानले सुनेर अर्को कानले उडाइदिन्छु । म पनि उ जस्तै हुने भएको भए उहिल्यै पारपरचुके गर्थे । तर मैले समाजमा रहेको उसको प्रतिष्ठा वचाउन नै वोलेको छुइन । पचाएर बसेकी छु । दुवैजना दिदि लु अव कोणसभा गर्नु छ भन्दै हतारिए । अझै कति धेरै कुरा छन तपाइसग गर्ने । हातमा झन्डा लिएर अधिकार स्थापना गर्नु छ भन्दै दुवै दिदिहरु कोणसभा स्थलतिर लाग्नु भो ।
यी दुइ दिदीहरुको जस्तै पिडा कयौ महिलाहरुले भोगिरहेका छन । नया प्रविधिको विकाससगै शङकाले थप मलजल पाइरहेको छ । मोबाइल आउने एसएमएस फोन, इमेल, सामाजीक सन्जाल फेसबुक र ट्वीटरमा लेखिएका स्टाटसको समेत किन लेखियो जबाफ दिनु पर्छ महिलाले जसको श्रीमान छ अथवा प्रेमी छ । अनी महिलाले कुदाउने स्कुटर, वाइक, कार पनि शङकालाइ थप मलजल गर्ने साधन हुन । आजकाल त आफै गाडि, स्कुटर, वाइक, कुदाउने भइस कहा जान्छस पत्ता हुदैन म नभाको बेलामा भनेर झगडाको कारण बनिरहेका छन । तर यसको आसय पुरुषहरु मात्र यस्तो हुन्छन भन्न खोजेको होइन । महिलाहरु पनि यस्ता छन ।
कमै महिला छन जो आफै निर्णय लिन सक्छन । जिवन चलाउन सक्षम छन । अधिकारका आवाज उठाउने भएपनि कयौ पुरुषहरु श्रीमतिले मेरो सेवा गरोस । मलाइ हेरचाह गरोस भन्ने भावना हुन्छ । हेरचाह र सेवा नगर्नु भन्न खोजिएको होइन । तर दुवै तर्फबाट बराबर हुनु पर्छ भन्न खोजेको हो । घर अफिसको काम देखि दुखसुख साटने प्रक्रिया सम्म । तर यसमा एकाधे भएका छन महिलाहरु । महिलाहरुले पनि कुनै हिचकचाहट घर बाहिरको काम गर्ने बातावरण बन्नु पर्छ । जसरी पुरुषहरुले गरिरहेका छन । महिलाहरुको हकमा भने जव घरको जङघार नाघेर जान्छन त्यसपछि पाइला पाइलामा प्रश्नसगै शङकाको शिकार हुनु परिरहेको छ । दुर्भाग्य शंकाको कुनै दवाइ हुदैन । यस्तो अवस्थामा कहिले सम्म महिलाहरु मुटुमाथी ढुङगा राखि हास्नु पर्ने हो ।